Page 95 - ThammaThuanKrasae

ฌานและนิวรณ์
เปรียบเหมือนห้วงน้ าลึกมีน้ าขังอยู่ไม่มีทางน้ าจะไหลมาได้ ทั้งในด้าน

ตะวันออก ด้านตะวันตก ด้านเหนือ ด้านใต้ ทั้งฝนก็ไม่ตกเพิ่มตาม

ฤดูกาล แต่สายน้ าเย็นพุขึ้นจากห้วงน้ านั้นแล้ว จะพึงท าให้ห้วงน้ านั้น

แลชุ่มชื่นเอิบอาบ ซาบซึมด้วยน้ าเย็นไม่มีเอกเทศไหนๆ แห่งห้วงน้ านั้น

ทั้งหมดที่น้ าเย็นจะไม่ถูกต้อง” ฉะนั้นฯ

พระสูตรนี้ ก็เหมือนการท าโจทย์แบบฝึกหัดของคณิตศาสตร์

จะต้องตีปริศนาของค าว่า “มีความผ่องใสแห่งจิตภายใน” ๑ และค าว่า

“เป็นธรรมเอกผุดขึ้น” ๑ แล้วบอกผลไว้ว่า “เปรียบเหมือนห้วงน้ าลึกมี

น้ าขังอยู่” ๑ จะท าอย่างไร “ให้สายน้ าเย็นพุขึ้นมาจากห้วงน้ านั้น” ๑

“จะพึงท าห้วงน้ านั้นแลชุ่มชื้นเอิบอาบซึมซาบด้วยน้ าเย็น” ๑ “ไม่มี

เอกเทศไหนๆ แห่งห้วงน้ าทั้งหมดที่น้ าเย็นจะไม่ถูกต้อง” ๑

ค าว่า “มีความผ่องใสแห่งจิตภายใน” หมายถึง จากการท าวสีใน

ปฐมฌานที่ได้อธิบายไว้แล้ว จะมีผลท าให้ “อโลกสัญญา” ปรากฏชัดและ

ผ่องใสขึ้น

ค าว่า “มีธรรมเอกผุดขึ้น” หมายถึง การก าหนดปีติที่เรียกว่า

“ผรณาปีติ” ซึ่งยกย่องว่าเป็นธรรมอันเอกของพระอริยเจ้า เพราะจะ

เกิดขึ้นด้วยการสัมปยุตกับปัญญา (ญาณสัมปยุต) ตามภาษิตที่ว่าผู้มีฌาน

ย่อมมีปัญญา ผู้มีปัญญาย่อมมีฌาน และผู้ที่มีทั้งฌานและปัญญาย่อมอยู่

ใกล้มรรค ผล นิพพาน อย่าได้ไปเชื่อพระที่ยังมีอวิชชา กล่าวว่า “การท า

๗๑