Page 80 - ThammaThuanKrasae

ฌานและนิวรณ์
ฌาน

ค าว่า “ฌาน” ในหนังสือส่วนมาก จะหมายถึงการเพ่ง การเพ่ง

พินิจด้วยจิตที่เป็นสมาธิแน่วแน่ หรือการเพ่งอารมณ์แบบกสิณ อันมี

กสิณต่างๆ ๑๐ แบบ ที่ปฏิบัติได้จนเกิดปฏิภาคนิมิต

ส่วน “ฌาน” ที่จะได้อธิบายต่อไปนี้เป็น “ฌาน” ที่เกิดจากอานา

ปานสติ หมายถึง การก าหนดอารมณ์ที่แผดเผากิเลส คือ “ธรรมที่แผด

*
เผานิวรณ์ ๕” อันสงัดจากกาม และสงัดจากอกุศลธรรม

นิวรณ์ ๕

นิวรณ์ หมายถึง ธรรมฝ่ายอกุศล เครื่องท าให้จิตเศร้าหมอง

และท าให้ปัญญาถอยก าลังมีให้เข้าถึง “ฌานจิต” คือ

๑. กามฉันท์นิวรณ์ ได้แก่ความยินดี ติดใจในกามคุณอารมณ์

มีรูป เสียง กลิ่น รส และสัมผัสถูกต้อง

๒. พยาบาทนิวรณ์ ได้แก่ความโกรธ พยาบาท คิดปองร้ายผู้อื่น

๓. ถีนมิทธนิวรณ์ ได้แก่จิตหดหู่ท้อถอยจากอารมณ์ที่ก าหนดอยู่

*
ค าว่า “สงัดออกจากกาม และสงัดจากอกุศลธรรม” หมายถึงการหลีกออกจากกามทั้งหลาย คือ
ทั้งวัตถุกาม กิเลสกาม และจะต้องละนิวรณ์ที่เหลืออีก ๔ อย่างด้วย จึงจะเข้าถึงฌานได้

๕๖