Page 119 - ThammaThuanKrasae

กัมมัฏฐาน

การเพ่ง แลดูกสิณ พร้อมกับบริกรรมว่า ปฐวี ปฐวี นั้นไม่พึงลืม

ตาอยู่เป็นนิตย์ ลืมสักครู่แล้วพึงหลับตาลง หลับตาลงแล้วอย่าพึงลืม

กระท าอย่างนี้เรื่อยไป จนกว่าจะเกิดสมาธิเห็นดวงกสิณ เมื่อหลับตาลงก็

เป็น อุคคหนิมิต คือเป็นนิมิตติดตา จัดเป็นอุปจารสมาธิ และเมื่อผู้เจริญ

กสิณหลับตาลง เห็นนิมิตติดตาด้วยอ านาจพลังสมาธิ สามารถขยาย

ดวงกสิณที่เห็นติดตาขณะที่หลับตาอยู่นั้นขยายให้ใหญ่ให้เล็กได้ตามที่

ต้องการ เรียกว่า เป็น ปฏิภาคนิมิต ขณะนั้นจิตสงบเป็นสมาธิแน่วแน่

เป็นอารมณ์เดียวเป็นอัปปนาสมาธิ เข้าสู่ปฐมฌานฌานที่ ๑ ทุติยฌาน

ฌานที่ ๒ ที่ ๓ ที่ ๔ ที่ ๕ ตามล าดับที่เรียกว่าเอกัคคตารมณ์ เป็น

อัปปนาสมาธิ สมาธิแนบแน่นเข้าสู่องค์ฌานโดยล าดับคือ

ปฐมฌาน ฌานที่ ๑ มีองค์ ๕ คือ วิตก วิจารณ์ สุข ปีติ

เอกัคคตา

ทุติยฌาน ฌานที่ ๒ มีองค์ ๓ คือ ปีติ สุข เอกัคคตา

ตติยฌาน ฌานที่ ๓ มีองค์ ๒ คือ สุข เอกัคคตา

จตุตถฌาน ฌานที่ ๔ มีองค์ ๒ คือ สุข เอกัคคตา อุเบกขา

ถ้าจะจัดโดยปัญจมฌานจะได้ดังนี้

ปฐมฌานมีองค์ ๕ เหมือนกับฌาน ๔ ปฐมฌานในที่ ๑

ทุติยฌานมีองค์ ๔ หมายเหตุเว้นแต่วิตก

ตติยฌานมีองค์ ๓ คือ ปีติ สุข เอกัคคตา

จตุตถฌานมีองค์ ๒ คือ สุข เอกัคคตา

๙๕